انوش جهانشاهی : آهنگساز ، خواننده و نوازنده ی سه تارایرانی
سلی بیمیش : آهنگساز انگلیسی
اجرای شکوهمند و چند وجهی عصر شنبه در سالن ووداند بارن شهر بنکری شامل برنامهای بی نظیر و ویژه از آهنگساز، خواننده و استاد سه تار، انوش جهانشاهی بود. این بخش از برنامه امسال این فستیوال سیری مسحور کننده در حوزه ی جذاب موسیقی جهان محسوب میشود.
موسیقی که برای اشعار حافظ در این کنسرت ساخته شده بود به دو شکل متفاوت ارائه گردید. در بخش نخست برنامه، انوش جهانشاهی آثار خود را که بر اساس مفاهیم و معانی و حس درونی اشعار ساخته بود با ساز و آواز خود اجرا نمود و در بخش دوم برنامه، گروه چهار نفری
"رد نوت" به همراه رقص مایکل پاپر، آثارچند صدایی خانم سلی بیمیش را که بر اساس نقاشی- خط ها ی خانم ژیلا پیکاک ساخته شده بودند را اجرا نمودند. این "نقاشی- خط ها" در ارتباط با موجوداتی چون پرنده ها و ماهی بودند و ویژگی آنهااز آن جهت است که نمادهایی از عشق و تمنای بشری هستند . عشقی که میتواند زمینی تعبیر شود و یا مفهومی بسیار روحانیتر در بر داشته باشد.
در آغاز انوش جهانشاهی ساز ملی خود سه تار را - که نباید با سیتار هندی اشتباه شود- به حاضران در سالن کنسرت معرفی کرد. او گفت: " تاریخ پیدایش این ساز به زمانی در حدود پنج هزار سال پیش برمیگردد و نام آن به معنای سازی با سه سیم است و با وجود اینکه در حدود دویست سال پیش سیم چهارمی نیز به آن افزوده شده، ولی نام آن تغییری نکرده است. کاسه ی سه تار که شبیه به ماندولین کوچک ونیزی است از چوب درخت توت و دسته ی بلند آن از چوب درخت گردو ساخته میشوند. پرده ها ی بیست و چند تائی موجود بر دسته ی بلند سه تار ، اصوات موسیقی را به قسمت های کوچکتر و گستردهتری(میکرو تن ها) از تقسیمات موسیقی غربی دسته بندی میکنند .یکی از نکاتی که در طول اجرای انوش جهانشاهی مرا را متعجب کرد، سهولت تغییر کوک ساز برای نواختن قطعات و مدهای مختلف توسط او بود.
کنسرت شنبه ترکیب خیره کنندهای از هنرهای مختلف بود و همراه با اجرای انوش جهانشاهی، عناوین و اشعارحافظ با خط زیبای فارسی و ترجمه انگلیسی در صفحه نمایشگر پشت سر نوازنده نشان داده میشد. ساز و آواز جهانشاهی هر دو حیرت آور بودند، انگشتانش با سرعت گیج کنندهای بر روی ساز حرکت میکردند و آوازش با وجود زیر و بمهای فراوان و پردهها و ریز پردههای متنوع، به گوش غربی من راز آلود، عارفانه و در عین حال به طرز شگفت آوری جذاب مینمود. قطعاتی که جهانشاهی در هنگام نواختنشان تماشاگران را مسخ و محظوظ ساخته بود همه بر پایه ی اشعاری از شاعر مشهور ایرانی، حافظ شیرازی بود. شاعری که - آن طور که ما شنیده ایم - کودکان ایرانی با اشعار او به خواب میروند
این معرفی اولیه ومختصر و مفید از موسیقی ایرانی، مقدمه بسیار خوبی بود برای شنیدن بخش دوم برنامه و آثاری که توسط آهنگساز خلاق انگلیسی، سلی بیمیش بر اساس همان اشعارحافظ و در سبک موسیقی کلاسیک- مدرن ساخته شده بودند.
بیمیش دو سال پیش از این، با گردآوری نوازندگان سازهای زهی برای اجرا و تمرین در ساختمان مک رابرت، فستیوال صدا را با این دنیای شگفت انگیز موسیقی آشنا کرده بود. او این موسیقی را که اکنون به درجه کاملتری از زیبایی هنری رسیده است، « سرمستی در باغ گل سرخ» نام گذاری کرده و آن را برای اعضای گروه "رد نوت " تنظیم کرده است. اعضاء این گروه تحسین برانگیز پیش از این نیز بارها تماشاگران را در فستیوال های موسیقی با اجرای خود محظوظ کرده بودند. در اجرای تازه ی این گروه در روز شنبه که بوسیله ی ترومپت، هارپ، فلوت، ویولونسل و تعدادی پرکاشن ارائه شد حاصل کار چیزی بیشتر از ترکیب صرف اصوات موسیقی بودو همان طورکه پیش از این نیز اشاره شد این رویداد هنری و فرهنگی، ترکیب بدیعی از چند هنر مختلف بود. مایکل پاپر هم که بارها در فستیوال های موسیقی شرکت داشته است، این بار نیز به عنوان رقصنده و خواننده حضور یا فت.
تصاویر پخش شده بر روی پرده ی نمایشگر در پشت سر نوازندگان که به طرز ماهرانه ای تنظیم شده بودند ، حاصل تلاشهای لری ایروین و ترجمه و خطاطی ژیلا پیکاک بودکه در آن بارانی از حروف فارسی در کنار هم قرار گرفته بودند تا شکل موجوداتی را بیافرینند که در شعر به آنها اشاره شده بود و همه اینها به صورت مسحور کنندهای با رقص مایکل پاپر بر روی صحنه در هم تنیده شده بودند. در شگفتانگیزترین بخش این اجرا که قطعه ی" اسب باد" بود ، موسیقی و هنرهای تصویری به درجهای از کمال هنری رسیدند که مطمئنا تا سالها در خاطر تماشاگران آن باقی خواهد ماند.
عنوان این رویداد هنری در کنار اصوات زیبا و سرمست کننده ی سازها و آواز، به نوعی هنر اپرا را تداعی می کرد . ریچارد واگنر در جایی گفته است:" اپرا برای فهمیده شدن باید تمام هنرها از جمله کلمات، موسیقی و تصاویر را به کار بگیرد."
اما حتی واگنر هم نمیتواند تصور کند ما در اجرای خارقالعاده روز شنبه در ووداند بارن اسکاتلند، شاهد چه چیز بودیم....
نوشته ی : آلن کوپر برگرفته از وبسایتSound Festival
ترجمه ی : بهار دربانی